W Żyrardowie, nieopodal stolicy, znajduje się osada fabryczna będąca jedynym w Europie, zachowanym w całości, urbanistycznym zespołem miasta przemysłowego z okresu XIX oraz XX wieku. Większość żyrardowskich zabytków znajduje się na terenie fabrycznej osady. Osada fabryczna w Żyrardowie w całości zbudowana została z czerwonej cegły. Miejsce to było uczestnikiem, a także świadkiem takich wydarzeń historycznych jak, np.: Strajk Szpularek w 1883 roku, czyli pierwszy na ziemiach polskich strajk robotników oraz rewolucja przemysłowa.
Pasjonująca historia miasta rozpoczyna się w 1829 roku, kiedy to zawiązano spółkę Karol Scholtz i Spółka. Celem owej spółki było uruchomienie na terenach Cesarstwa Rosyjskiego pierwszej lniarskiej fabryki. Sama nazwa miasta – Żyrardów – pochodzi od Philippe’a de Girard’a, pierwszego technicznego dyrektora fabryki lniarskiej w mieście. W 1883 roku wybudowano pierwszy budynek murowany fabryki (Stara Przędzalnia), odtąd Żyrardów zdobywał nowe rynki zbytu oraz wyrósł na potentata produkcji i obróbki lnianych materiałów. W skład Osady Fabrycznej w Żyrardowie wchodzą budynki mieszkalne, budynki użyteczności publicznej oraz budynki fabryk.
Żyrardów stworzono w oparciu o ideę Miasta Ogrodu z regularną siatką ulic wraz z wzdłuż rosnącym bujnym drzewostanem oraz osiedlami robotniczych domów budowanych kwartami. Życie mieszkańców fabrycznego miasta mogło wydawać się monotonne i nudne, lecz było niezwykle urozmaicone ze względu na wielonarodowość mieszkańców. Osada Fabryczna, zabytek miasta, przetrwała do czasów obecnych w praktycznie niezmienionym stanie. Dzięki temu jest w pełni zachowanym, jedynym, XIX – wiecznym układem urbanistycznym na naszym kontynencie.
